Trong quá trình sử dụng máy tính, hẳn bạn đã đôi lần lỡ tay xóa mất
đi 1 tài liệu quan trọng nào đó. Lúc này, bạn thường tìm đến các tiện
ích giúp khôi phục lại dữ liệu đó. Tuy nhiên, nếu để ý bạn sẽ thấy các
tiện ích này nhiều khi chỉ phục hồi được 1 số tập tin nhất định, còn có
những tập tin nó không có khả năng hồi phục. Vì sao vậy? Để lý giải,
chúng ta phải biết nguyên tắc xóa dữ liệu của Windows ra sao, và bài
viết bên dưới giúp bạn có được 1 hình dung cơ bản nhất về điều này.
Lưu ý: các HĐH khác nhau thường có cơ chế xóa file khác nhau. Một
số HĐH biến thể của Linux thường rất "tích cực" trong việc xóa dữ liệu
và chúng ta thường khó phục hồi file với HĐH này. Windows lại có cơ chế
xóa file khác. Và bên dưới chúng ta sẽ tìm hiểu xem điều gì xảy ra với
tập tin sau khi người dùng Windows ấn nút "Delete".
Quá trình xóa file
Bạn có thể hình dung quy trình xóa file diễn ra như sau:
- Người dùng xóa file
- Tập tin biến mất khỏi vị trí ban đầu của nó
- Nếu được sự đồng ý từ người dùng, file sẽ được đưa vào thùng rác của máy (recycle bin)
- Tài liệu lúc này không có khả năng hoạt động và được nén lại, chờ
đợi các mệnh lệnh tiếp theo mà người dùng ra lệnh. Lúc này bạn vẫn có
thể nhìn thấy các tập tin này khi truy cập vào recycle bin.
- Sau khi người dùng chọn xóa file khỏi thùng rác, file sẽ biến mất
khỏi đây và lúc này nó được nhận biết là sẵn sàng bị xóa đi để lấy chỗ
lưu dữ liệu khác.
Còn dưới đây là quá trình xóa file của Windows
- Người dùng xóa file
- Windows sẽ đánh dấu và hiểu rằng vùng ổ cứng mà tập tin này trước đó được lưu là được phép ghi đè (bằng dữ liệu khác)
- Khi Windows cần dùng đến vùng ổ cứng này, nó sẽ ghi đè 1 vài hoặc tất cả tập tin bằng dữ liệu mới.
Tuy nhiên, có 1 thực tế rằng tập tin bị xóa thực ra không bao giờ
bị xóa hoàn toàn. Khi bạn chọn file, ấn delete (hoặc shift + delete),
tập tin sẽ được đánh dấu bằng 1 kí tự đặc biệt, được ẩn ở một nơi nào đó
cho tới khi người dùng thực hiện các "mệnh lệnh" khác với chúng. Việc
đánh dấu này nhằm để cho Windows hiểu rằng tập tin này đã bị xóa, và ổ
cứng có thể sẽ dùng tới vùng ổ cứng trước đó nó được lưu để phân bổ lại
cho các tập tin hay chương trình khác khi cần thiết.
Các phần mềm như ShadowExplorer có thể thấy các file bị xóa cũng
như các tập tin bản sao được tạo ra ở các thời điểm khi bạn làm việc với
tập tin (Trong Windows Vista và Windows 7 có một tính năng rất thú vị
là Shadow Copy. Tính năng này tạo bản sao ở các thời điểm khi bạn làm
việc với tài liệu, vì vậy, bạn có thể khôi phục lại nguyên bản tài liệu
hoặc văn bản mình vô tình xóa).
Các file tạm được tạo ra khi dùng Word hay các chương trình khác
đều có thể phục hồi được. Các phần mềm chơi game cũng vậy: bạn có thể
tìm thấy các file tạm còn sót lại, và tùy thuộc vào các chương trình
game khác nhau) được phân bổ ở rất nhiều thư mục khác nhau. Những tập
tin này được chương trình tự động tạo ra, do đó, cho dù bạn không tự tay
lưu thì nó vẫn tồn tại. Bất kỳ công việc nào được thực hiện trên một
tập tin là công việc có thể đã được tự động hoặc tạm thời lưu. Lúc này
sẽ nảy sinh ra 1 vấn đề là làm thế nào để xóa hoàn toàn các tập tin.
Chúng ta sẽ bàn tới nó ở 1 bài viết sau.
Như vậy, sẽ có những trường hợp vùng ổ cứng trước đó dùng để lưu
các file bị xóa bị dùng lại hoặc không, và việc có thể phục hồi tập tin
tùy thuộc vào điều này. Bên cạnh đó, khả năng phục hồi tập tin sẽ cao
hơn nhờ các các phương pháp mà các phòng kĩ thuật chuyên cứu dữ liệu áp
dụng. Tất nhiên, chi phí bạn bỏ ra cho các phương pháp phục hồi này là
rất đắt đỏ, do đó, thường thì những ai muốn cứu các tài liệu cực kì quan
trọng và quý giá mới nhờ tới các biện pháp này.
Bạn cũng lưu ý rằng không phải cứ format ổ cứng là mình đã xóa được
hoàn toàn dữ liệu bên trong. Điều này còn tùy vào cách thức format mà
bạn sử dụng. Vậy đâu là cách đơn giản nhất để xóa các thông tin mà bạn
thực sự muốn xóa nó vĩnh viễn?. Có thể bạn hơi bất ngờ nhưng đó chính là
chiếc...búa tạ. Nó sẽ giúp bạn "toại nguyện" mà không cần tốn quá nhiều
chi phí cũng như không đòi hỏi bạn phải sành sỏi về kĩ thuật. Tất
nhiên, sẽ có những cách khác để xóa bỏ các tập tin hoàn hoàn khỏi máy
tính bằng phần mềm, nhưng chúng ta sẽ bàn ở 1 bài viết khác.
Búa tạ là công cụ đơn giản nhất giúp bạn xóa hoàn toàn các tài liệu trong ổ cứng.
Như vậy, qua những gì ở trên, bạn đã có thể hình dung được quy
trình các bước xóa file của Windows, khá đơn giản: tập tin sau khi xóa
sẽ được đánh dấu, được lưu ở một nơi nào đó khác với vị trí ban đầu của
nó trên ổ cứng, và có thể bị ghi đè khi ổ cứng cần tới vùng không gian
cũ của nó để chứa các tài liệu khác. Lời khuyên dành cho bạn là không
nên bán ổ cứng nếu trước đó bạn đã lưu các thông tin cá nhân nhạy cảm
của mình trong đó. Bởi nếu người mua ổ cứng của bạn là 1 "cao thủ", họ
sẽ tìm ra cách lấy lại các dữ liệu đó.
đi 1 tài liệu quan trọng nào đó. Lúc này, bạn thường tìm đến các tiện
ích giúp khôi phục lại dữ liệu đó. Tuy nhiên, nếu để ý bạn sẽ thấy các
tiện ích này nhiều khi chỉ phục hồi được 1 số tập tin nhất định, còn có
những tập tin nó không có khả năng hồi phục. Vì sao vậy? Để lý giải,
chúng ta phải biết nguyên tắc xóa dữ liệu của Windows ra sao, và bài
viết bên dưới giúp bạn có được 1 hình dung cơ bản nhất về điều này.
Lưu ý: các HĐH khác nhau thường có cơ chế xóa file khác nhau. Một
số HĐH biến thể của Linux thường rất "tích cực" trong việc xóa dữ liệu
và chúng ta thường khó phục hồi file với HĐH này. Windows lại có cơ chế
xóa file khác. Và bên dưới chúng ta sẽ tìm hiểu xem điều gì xảy ra với
tập tin sau khi người dùng Windows ấn nút "Delete".
Quá trình xóa file
Bạn có thể hình dung quy trình xóa file diễn ra như sau:
- Người dùng xóa file
- Tập tin biến mất khỏi vị trí ban đầu của nó
- Nếu được sự đồng ý từ người dùng, file sẽ được đưa vào thùng rác của máy (recycle bin)
- Tài liệu lúc này không có khả năng hoạt động và được nén lại, chờ
đợi các mệnh lệnh tiếp theo mà người dùng ra lệnh. Lúc này bạn vẫn có
thể nhìn thấy các tập tin này khi truy cập vào recycle bin.
- Sau khi người dùng chọn xóa file khỏi thùng rác, file sẽ biến mất
khỏi đây và lúc này nó được nhận biết là sẵn sàng bị xóa đi để lấy chỗ
lưu dữ liệu khác.
Còn dưới đây là quá trình xóa file của Windows
- Người dùng xóa file
- Windows sẽ đánh dấu và hiểu rằng vùng ổ cứng mà tập tin này trước đó được lưu là được phép ghi đè (bằng dữ liệu khác)
- Khi Windows cần dùng đến vùng ổ cứng này, nó sẽ ghi đè 1 vài hoặc tất cả tập tin bằng dữ liệu mới.
Tuy nhiên, có 1 thực tế rằng tập tin bị xóa thực ra không bao giờ
bị xóa hoàn toàn. Khi bạn chọn file, ấn delete (hoặc shift + delete),
tập tin sẽ được đánh dấu bằng 1 kí tự đặc biệt, được ẩn ở một nơi nào đó
cho tới khi người dùng thực hiện các "mệnh lệnh" khác với chúng. Việc
đánh dấu này nhằm để cho Windows hiểu rằng tập tin này đã bị xóa, và ổ
cứng có thể sẽ dùng tới vùng ổ cứng trước đó nó được lưu để phân bổ lại
cho các tập tin hay chương trình khác khi cần thiết.
Các phần mềm như ShadowExplorer có thể thấy các file bị xóa cũng
như các tập tin bản sao được tạo ra ở các thời điểm khi bạn làm việc với
tập tin (Trong Windows Vista và Windows 7 có một tính năng rất thú vị
là Shadow Copy. Tính năng này tạo bản sao ở các thời điểm khi bạn làm
việc với tài liệu, vì vậy, bạn có thể khôi phục lại nguyên bản tài liệu
hoặc văn bản mình vô tình xóa).
Các file tạm được tạo ra khi dùng Word hay các chương trình khác
đều có thể phục hồi được. Các phần mềm chơi game cũng vậy: bạn có thể
tìm thấy các file tạm còn sót lại, và tùy thuộc vào các chương trình
game khác nhau) được phân bổ ở rất nhiều thư mục khác nhau. Những tập
tin này được chương trình tự động tạo ra, do đó, cho dù bạn không tự tay
lưu thì nó vẫn tồn tại. Bất kỳ công việc nào được thực hiện trên một
tập tin là công việc có thể đã được tự động hoặc tạm thời lưu. Lúc này
sẽ nảy sinh ra 1 vấn đề là làm thế nào để xóa hoàn toàn các tập tin.
Chúng ta sẽ bàn tới nó ở 1 bài viết sau.
Như vậy, sẽ có những trường hợp vùng ổ cứng trước đó dùng để lưu
các file bị xóa bị dùng lại hoặc không, và việc có thể phục hồi tập tin
tùy thuộc vào điều này. Bên cạnh đó, khả năng phục hồi tập tin sẽ cao
hơn nhờ các các phương pháp mà các phòng kĩ thuật chuyên cứu dữ liệu áp
dụng. Tất nhiên, chi phí bạn bỏ ra cho các phương pháp phục hồi này là
rất đắt đỏ, do đó, thường thì những ai muốn cứu các tài liệu cực kì quan
trọng và quý giá mới nhờ tới các biện pháp này.
Bạn cũng lưu ý rằng không phải cứ format ổ cứng là mình đã xóa được
hoàn toàn dữ liệu bên trong. Điều này còn tùy vào cách thức format mà
bạn sử dụng. Vậy đâu là cách đơn giản nhất để xóa các thông tin mà bạn
thực sự muốn xóa nó vĩnh viễn?. Có thể bạn hơi bất ngờ nhưng đó chính là
chiếc...búa tạ. Nó sẽ giúp bạn "toại nguyện" mà không cần tốn quá nhiều
chi phí cũng như không đòi hỏi bạn phải sành sỏi về kĩ thuật. Tất
nhiên, sẽ có những cách khác để xóa bỏ các tập tin hoàn hoàn khỏi máy
tính bằng phần mềm, nhưng chúng ta sẽ bàn ở 1 bài viết khác.
Búa tạ là công cụ đơn giản nhất giúp bạn xóa hoàn toàn các tài liệu trong ổ cứng.
Như vậy, qua những gì ở trên, bạn đã có thể hình dung được quy
trình các bước xóa file của Windows, khá đơn giản: tập tin sau khi xóa
sẽ được đánh dấu, được lưu ở một nơi nào đó khác với vị trí ban đầu của
nó trên ổ cứng, và có thể bị ghi đè khi ổ cứng cần tới vùng không gian
cũ của nó để chứa các tài liệu khác. Lời khuyên dành cho bạn là không
nên bán ổ cứng nếu trước đó bạn đã lưu các thông tin cá nhân nhạy cảm
của mình trong đó. Bởi nếu người mua ổ cứng của bạn là 1 "cao thủ", họ
sẽ tìm ra cách lấy lại các dữ liệu đó.